Sportjaar zonder podium

Stil op straat

Vanaf maart was het wekenlang doodstil op straat, tijdens de eerste lockdown. Zulke onwerkelijke situaties zijn we eigenlijk alleen gewend van belangrijke voetbalwedstrijden.

Tijdens de grote voetbalwedstrijden van Nederlandse teams is het stil op straat. In ons geheugen gebeurde dat in 1974 voor de eerste keer toen Nederland de WK-finale tegen West-Duitsland speelde, maar al veel eerder zorgden voetbalwedstrijden voor uitgestorven straten.

Geen tijd voor moord
Han Hollander is de beroemdste voetbaljournalist van vóór de oorlog, de vaste stem van de radio-uitzendingen van de AVRO. Hij was hij zo populair, dat het openbare leven in Nederland compleet tot stilstand kwam tijdens zijn verslagen, zo zei AVRO-voorzitter G. de Clerq in 1938 in een feestrede ter ere van het vijftigste radioverslag van Hollander. “Want een agent van politie in Deventer, die vertelde mij dat wanneer meneer Hollander spreekt voor de microfoon, en wij hebben straatdienst, dan konden we net zo goed op het bureau blijven, want dan is er nooit iets te doen op straat. Men heeft geen tijd om in te breken, men heeft geen tijd voor moorden, men heeft geen tijd voor ruzie, iedereen houdt zich even koest!”

Dat was inderdaad gebeurd tijdens Nederland – Zwitserland op het WK van 1934, het debuut van Oranje op dit toernooi. “Het was die Zondagmiddag verbazend stil op straat in ons land, hoewel het prachtig voorjaarsweer was”, blikte sportjournalist Max Adriani Engels terug in zijn boek Voetbalprestaties in Oranjeshirt. “Een automobilist, die van Rotterdam naar Amsterdam was gereden, vertelde ons de indruk te hebben gekregen in een uitgestorven land te zijn terechtgekomen.” Helaas bleef het op dat WK slechts tot één optreden beperkt, want na een nederlaag was Oranje meteen uitgeschakeld. 

Snelle brandweer
Tijdens de beginjaren van het Nederlandse televisietijdperk bleek voetbal opnieuw een trekker. In aanloop naar Nederland – West-Duitsland in oktober 1959 vlogen de toestellen zo snel de winkels uit dat er een acuut tekort ontstond. Het tv-verslag legde Nederland plat. Honderden zakenafspraken werden afgezegd. Tijdens het spitsuur was het uitzonderlijk stil op straat. In Amsterdam klaagden de verkeersagenten daarom dat zij liever ook naar de televisie hadden gekeken, want ze hadden toch niets te doen. En ook vanuit de rest van het land kwamen meldingen van lege straten.

Tijdens de wedstrijd brak brand uit bij een bakkerij in Laren, maar omdat het personeel thuis voor de tv zat, duurde het even voordat iemand het door had. Gelukkig was het stil op straat en kon de brandweer extra hard doorrijden. Nederland verloor deze wedstrijd met maar liefst 7-0.

In november 1963 speelde PSV op een woensdagmiddag een Europese wedstrijd tegen het Bulgaarse Spartak. De tweede helft werd live uitgezonden door de radio; de televisie volgde pas ’s avonds met een samenvatting van een kwartier. Door heel het land namen daarom voetballiefhebbers stiekem kleine radiotoestellen mee om dit verslag te volgen. En ook bij Philips hadden duizenden arbeiders een radiotoestel verstopt in hun bureaulade of onder de werkbank. En zo was het ook in 1963 stil op straat, maar dan alleen in Eindhoven.